Ο Ερντογάν και το σοκ της Ουάσινγκτον

Για όσους έχουν ζήσει και γνωρίζουν τους ρυθμούς της αμερικανικής πρωτεύουσας, τα όσα διαδραματίστηκαν έξω από την τουρκική πρεσβεία κατά την επίσκεψη του Ερντογάν, συνιστούν ένα μεγάλο σοκ για την Ουάσινγκτον. Οι διαδηλώσεις με αφορμή την επίσκεψη κάποιου ξένου ηγέτη στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ δεν είναι ασφαλώς κάτι ασυνήθιστο....

 Στις περισσότερες των περιπτώσεων πρόκειται για μερικές δεκάδες διαδηλωτές και μια μικρή αστυνομική δύναμη είναι αρκετή για να περιφρουρεί την τάξη.

Το ίδιο θα μπορούσε να έχει συμβεί και στην περίπτωση του Ερντογάν. Μαζεύτηκαν καμιά τριανταριά Κούρδοι, μερικοί Αρμένιοι και το πολύ πολύ να ήταν εκεί και κανένας Έλληνας εστιάτορας. Θα φώναζαν μερικά συνθήματα κι όλα θα τέλειωναν απλά και ήσυχα. Όμως τα πράγματα εξελίχθηκαν πολύ διαφορετικά κι αυτό οφείλεται στη «νευρικότητα» που υπάρχει στο καθεστώς Ερντογάν, ιδίως μετά το πραξικόπημα, η οποία όπως φαίνεται δεν περιορίζεται στο εσωτερικό της χώρας αλλά ακολουθεί τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο, όπου κι αν αυτός βρίσκεται.

Σε αντίθεση με ό,τι θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, δεν ήταν οι λιγοστοί διαδηλωτές αυτοί που κινήθηκαν επιθετικά. Ήταν οι άντρες της προσωπικής ασφάλειας του Ερντογάν, οι οποίοι άρχισαν ξαφνικά να ξυλοκοπούν τους διαδηλωτές και να φέρνουν τους αμερικανούς αστυνομικούς σε μια θέση που μάλλον δεν είχαν ξαναβρεθεί ποτέ. Να μη ξέρουν ποιον να απωθήσουν και ποιον να προστατεύσουν. Να δείχνουν να τα έχουν προς στιγμή χαμένα, μέχρι τουλάχιστον να λάβουν σαφείς εντολές για το ποιοι είναι οι «κακοί» στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Διότι το να γίνονται συμπλοκές αλλά και συλλήψεις μελών της προσωπικής φρουράς ενός ηγέτη ξένης χώρας που βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη είναι κάτι πρωτοφανές για τα χρονικά της Ουάσινγκτον και προσωπικά μπορώ να καταλάβω το μέγεθος αυτού του σοκ.

Ο κόσμος των λεπτών ισορροπιών και της διπλωματικής αβρότητας στον οποίο είναι συνηθισμένη η Ουάσινγκτον φαίνεται πως δεν υπάρχει πλέον. Ο Ερντογάν είναι ένα νέο είδος ηγέτη, ο οποίος χρησιμοποιεί το θεσμικό πλαίσιο της τυπικής δυτικής δημοκρατίας μέχρι εκεί που το χρειάζεται για να έχει την απαιτούμενη νομιμοποίηση στη Δύση, όμως στην πραγματικότητα η δύναμη και η ισχύς του πηγάζει από το θρησκευτικό συναίσθημα. Κι αυτό οδηγεί τον ίδιο και το καθεστώς του σε απρόβλεπτες συμπεριφορές που απέχουν πολύ από τα δυτικά πρότυπα διακυβέρνησης.

Εκ των πραγμάτων λοιπόν οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να αναγνωρίσουν αυτή τη νέα πραγματικότητα και να προσαρμόσουν ανάλογα την πολιτική τους, διότι αυτή τη στιγμή τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρώπη δεν έχουν καμία πολιτική έναντι του Ερντογάν. Αντιδρούν μόνον ανακλαστικά σε κινήσεις και πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει ο ίδιος ο Ερντογάν, χωρίς να έχουν ξεκάθαρο σχέδιο για το πώς να χειριστούν αυτό το ιδιότυπο κράμα ισλαμισμού και δημοκρατίας που ενσαρκώνει ο Τούρκος πρόεδρος.

Το γεγονός πως οι καταγγελίες όλου του αμερικανικού πολιτικού συστήματος για την παρακρατική δράση της φρουράς του Ερντογάν πέφτουνε «βροχή», δεν λέει τίποτα. Όπως επίσης τα «χαστούκια» που τρώει ο Ερντογάν στα αμερικανικά media μπορούν να κάνουν χαρούμενους μόνο μερικούς «θερμόαιμους» στην Ελλάδα που πανηγυρίζουν. Δεν ιδρώνει τ’ αυτί του Ερντογάν από τέτοια.

Το ζητούμενο για τη Δύση και κυρίως για τις ΗΠΑ είναι να βγούν από το «σοκ» που τους προκαλεί η Ερντογάν και να διαμορφώσουν πλέον μια ξεκάθαρη στρατηγική έναντι της Τουρκίας. Και για να το κάνουν αυτό, θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να ξεκαθαρίσουν την άποψή τους, για το αν ο Ερντογάν μπορεί πλέον να θεωρείται ή όχι ένας αξιόπιστος εταίρος και σύμμαχος.

Για να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους, αυτό το «ξεκαθάρισμα» θα πρέπει να το κάνουν οι ΗΠΑ. Κι έχει πλέον επείγοντα χαρακτήρα. Ο Ερντογάν με όσα συνέβησαν στην Ουάσινγκτον, έδειξε πως δεν στρέφεται απλά εναντίον του κοσμικού κράτους στη χώρα του. Έδειξε πως μέσα στην ίδια την πρωτεύουσα των ΗΠΑ, μέσα στην «καρδιά» του δυτικού κόσμου, δεν έχει πρόβλημα να στραφεί εναντίον των ίδιων των αξιών της Δύσης.

Το να χτυπάει η φρουρά του με παρακρατικές μεθόδους διαδηλωτές μέσα στην Ουάσινγκτον, ως πολιτική συλλογιστική, δεν διαφέρει και πολύ από το χτύπημα στους «Δίδυμους Πύργους». Πρωτίστως πρόκειται για περιφρόνηση προς τις αξίες και τις αρχές του δυτικού πολιτισμού. Και δεν πρόκειται για «σχέδια επί χάρτου» αλλά για χειροπιαστή πραγματικότητα μπροστά στα έκπληκτα μάτια όλου του κόσμου.

Συνεπώς οι ΗΠΑ – για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων – θα πρέπει να συμπεριλάβουν και σενάρια εξελίξεων χωρίς την Τουρκία. Κάτι ασφαλώς που θα πρέπει ταυτόχρονα να μεταφραστεί σε «υπερενίσχυση» της Ελλάδας.

Μέχρι να συμβεί όμως αυτό, ο Ερντογάν θα συνεχίζει το γνωστό «ανατολίτικο παζάρι», προκειμένου να πάρει όσα περισσότερα μπορεί, δίνοντας τα λιγότερα. Κι επειδή στο «παζάρι» αυτό διαχρονικά η Τουρκία έχει εξαιρετικές επιδόσεις, καλό είναι «να’ χουμε το νου μας»!